In de vroege jaren ’80 van de vorige eeuw werden in de Verenigde Staten de eerste MTB-wedstrijden gereden. Sinds de Olympische Spelen van Atlanta 1996 is de discipline Cross-country (XCO) erkend als Olympische sport. Sinds enkele jaren is er een sectie Off-Road bij de UCI, waartoe de MTB-discipline behoort. MTB wordt er onderverdeeld in 2 afdelingen: Endurance en Gravity. In België behoren de disciplines Trial en Indoor (cyclobal en kunstwielrijden) eveneens tot de bevoegdheden van de nationale MTB-commissie.
ENDURANCE:
- Cross-country Olympic (XCO): De deelnemers leggen een parcours af van minstens 4 km. De wedstrijdduur is afhankelijk van categorie tot categorie, de minimale wedstrijdduur is 60 min. (junioren). Het parcours wordt liefst in klaverbladvorm gebouwd om de wedstrijd zo attractief mogelijk te maken.
- Marathon (XCM): Een lange afstandswedstrijd (min. 60 en max. 160 km) verdeeld over 1 tot maximaal 3 ronden.
- Short-track (XCC): Parcours van maximaal 2 km. Start en aankomst op dezelfde plaats.
- Rit in lijn (XCP): Een parcours met start en aankomst op verschillende plaatsen.
- Eliminator (XCE): Parcours tussen 500 en 1.000 m. Korte, dynamische wedstrijd op een parcours vol obstakels. Manches met 4 of 6 deelnemers waarvan de eerste 2 doorgaan naar de volgende ronde.
- Estafettewedstrijd (XCR): Aflossingswedstrijd.
- Tijdrit (XCT): Individuele tijdrit (hoofdzakelijk in etappewedstrijden, waarbij ook een ploegentijdrit mogelijk is).
- Etappewedstrijd (XCS): Meerdaagse wedstrijd van min. 3 dagen en max. 9 dagen. Verschillende vormen van Cross-Country zijn hierbij mogelijk: XCO, XCM, XCT, XCP, XCC.
GRAVITY:
- Downhill (DH): Een renner legt zo snel mogelijk een dalend en extreem spectaculair parcours af. De renners worden terug naar boven gebracht via een kabellift of een gemotoriseerd voertuig.
- 4-Cross (4X): Afvallingswedstrijd waarbij 3 of 4 renners het tegen elkaar opnemen en om ter snelst een zelfde dalend parcours afleggen. In het parcours zijn kombochten en jumps ingebouwd. De eerste 2 plaatsen zich voor de volgende ronde.
- Enduro (END): Sinds 01/01/2014 ingevoerd door de UCI. Enduro is een opeenvolging van gechronometreerde stukken (specials genoemd) en verbindingsstukken die niet worden gechronometreerd. De “specials” zijn overwegend dalend en meestal “single track”. De verbindingstukken worden meestal per fiets overbrugd.